بسته بندی نان بایستی چگونه باشد؟

بسته بندي نان بايد طوري باشد كه از شكستگي و ساير آسيب هاي فيزيكي جلوگيري نموده و نان را از عواملي مانند تبادل رطوبت، تبادل چربي، جذب بو و تاثير نور حفظ نمايد و از نظر اندازه، شكل و باز و بسته كردن مناسب باشد.
عمده مواد مورد استفاده برای بسته بندی نان دردو دسته قرار میگیرند. یکی از آنها مواد کاغذی و دیگری پلاستیکها می باشند.
از دسته مواد کاغذی میتوان به کاغذهای پوشش دار(Coated Paper) يا كاغذ لاك اندود شده با رزين، کاغذ پوشش داده شده با LDPE ، کاغذ پوشش داده شده با PVDC اشاره کرد.به این کاغذها، کاغذهای بهبودیافته گفته میشود.
هدف از پوشش دادن كاغذ با لاكها يا مواد حلال ويا مومها ويا چند لايه مواد پلاستيكي (مانند LDPE ، PVDC وموم ) عبارتند از:
1- استفاده كاغذ براي بسته بندي مواد غذايي
2ـ قابليت دوخت آن توسط المنت حرارتي
3- افزايش مقاومت آن به رطوبت چربي و ...

از مواد پلاستیکی مورد استفاده در بسته بندی نان میتوان پلی اتیلن(PE) و پلی پروپیلن(PP ) و سلوفان را نام برد.
علاوه بر موارد فوق از لفاف های آلومینیومی نیز در بسته بندی نان استفاده میشود.

مواد کاغذی:
کاغذ پوشش داده شده با LDPE:
از این نوع مواد بسته بندی بخار آب نفوذ نمی کند و مقاومت آن عالی می باشد.اما اکسیژن و مواد معطر می تواند از آن نفوذ کند.اگر کاغذ با یک لایه LDPE به ضخامت 40 میکرومتر پوشیده شود، در رطوبت نسبی 85 درصد و در حرارت 23 درجه، بخار آب از آن نفوذ نخواهد کرد. به عبارتی نفوذپذیری بخار آب از این نوع کاغذ صفر است.


کاغذ پوشش داده شده با PVDC:
پوشش دادن کاغذ با یک لایه ظریف PVDC، به افزایش صافی سطح کاغذ کمک میکند و نیز عاری از مزه و بو خواهد شد.

مزايا ي كاغذ: انعطاف پذيري شكل پذيري و چاپ پذيري خوب- مقاومت بالا به پاره شدن، كشش و فشار – سبك، و غيرقابل نفوذ بودن به هوا- ممانعت كنندگي خوب در برابر عوامل فساد بويژه نور- قابل بازيافت(بشرط جداسازي به موقع از ساير زباله ها) - تجزيه سريع در محيط .
معايب كاغذ : در مقابل نفوذ گاز، روغن و رطوبت مقاومت خوبي ندارد.


مواد پلاستیکی:
بطور كلي پلاستيكها پليمرهايي هستند كه از سنتز مواد اوليه اي به نام مونومر تهيه مي شوند. مونومرها موادي سمي و براي سلامت انسان مضر هستند. در حالي كه پليمرها خنثي هستند و مشكلي ندارند.
اغلب پلیمرهایی که در بسته بندی مواد غذایی استفاده می شوند ترموپلاستیک ها هستند. این مواد دردرجه حرارت بالا نرم می گردند ودر اثر سرد کردن مجدداً سخت می شوند بدون این که ترکیب شیمیایی آنها تغییر کند .
مزایا و معایب بسته بندی پلاستیکی
q مزایا :
ü وزن کم و سبک
ü قیمت مناسب
ü قابلیت شکل دهی
ü مقاوم در مقابل آب
ü نفوذناپذیری در مواقع نیاز
ü امکان رویت کالای داخل
ü مقاومت دربرابرشوک وضربه
q معایب :
ü حساس به حرارت و تابش
ü مخاطرات زیست محیطی
ü خطر برای سلامت انسان

مواد پلاستیکی مورد استفاده در بسته بندی نان:

1- پلی اتیلن(PE)
این ماده از پلیمریزاسیون اتیلن به دست می آید.
انواع پلی اتیلن:
الف)) LDPE پلی اتیلن با دانسیته کم)
براي بسته بندي نان منجمد از فيلم پلي اتيلن با دانسيته پايين (LDPE) استفاده مي شود.
گاهی اوقات به جای اتم‌های هیدروژن در مولکول(پلی اتیلن)، یک زنجیر بلند از اتیلن به اتم‌های کربن متصل می‌شود که به آنها پلی اتیلن شاخه‌ای یا پلی اتیلن سبک (LDPE) می‌گویند؛ چون چگالی آن به علت اشغال حجم بیشتر، کاهش یافته‌است. دارای نیروی بین مولکولی ضعیف و استحکام کششی کمتری نسبت به HDPE است و در برابر روغن مقاومت بسیار ناچیزی دارد اما از مقاومت خوبی در مقابل نفوذ بخار آب برخوردار است.
در این نوع پلی اتیلن مولکولهای اتیلن به شکل تصادفی به یکدیگر متصل می‌شوند و ریخت و شکل بسیار نامنظمی را ایجاد می‌کنند.
LDPE معمولا بصورت فیلم های نازک انعطاف پذیر مورد استفاده قرار میگیرد.
دو ویژگی مهم آن که کاربرد وسیع تر آن را به ویژه در صنعت بسته بندی محصول غذایی موجب می شود عبارتند از:
1)خنثی بودن آن یعنی عدم واکنش با محصول
2) قابلیت دوخت حرارتی آن
این فیلم شفاف بوده و قابل نفوذ به نوراست بنابراین در موارد نیاز به همراه آلومینیوم فویل بکاربرده می شود.

ب) ) HDPEپلی اتیلن با دانسیته زیاد)
وقتی هیچ شاخه‌ای در مولکول وجود نداشته باشد آن را پلی اتیلن خطی (HDPE) می‌نامند.
در بسته بندی نان مورد استفاده قرار نمیگیرد.

2-پلی پروپیلن(PP)
(Poly Propylene) PP از پليمريزاسيون پروپيلن بدست می آيد و قابل بازيافت است.
از فيلم پلي پروپيلن (PP) براي به تعويق انداختن بياتي نان استفاده مي كنند. زیرا قابلیت دوخت آن توسط المنت حرارتی بسیار عالی است.

در سه نوع خلاصه می شود:
Plan P.P(ساده)
) P.Pخطی شده)
Pearlized Borient P.P


ويژگی ها:
مقاومت در برابر کشش ، چگالی کم، بی رنگی، سختی، مقاومت در برابر اسيد و باز و حلال ها ،غیر قابل نفوذ بودن به روغن و استقامت در برابر ضربه پذیری از ویژگی های پلی پروپیلن(PP) می باشد.

پلی پروپيلن (PP) به صورت عمده در شش دسته توليد مي شود.یکی از آنها ترکیب film/sheet است که در صنایع بسته بندی نان و شیرینی و شکلات کاربرد دارد.
Film
اصطلاحا به لفافهای پلاستیکی حداکثر با ضخامت 01/0 اینچ فیلم گفته می شود.
Sheet
ورقه های پلاستیکی با ضخامت بیش از 01/0 اینچ را گویند.



3- سلوفان
این فیلم به عنوان اولین فیلم شفاف برای بسته بندی استفاده گردید. شفافیت این مواد طبیعی به خنک شدن سریع آن بعد از لاک اندود نمودن مربوط می شود.
مهمترین خاصیت سلوفان نفوذپذیری رطوبت از آن است که برای بسته بندی مواد غذایی مانند پیراشکی و نان مناسب است.
با ارزش ترین خصوصیت فیلمهای سلوفان سهولت کار آنها در ماشین بسته بندی با سرعت بالا می باشد، در ضمن دوخت آنها توسط المنت حرارتی در درجه حرارت 90 الی 140 درجه سانتی گراد براحتی امکانپذیر است.
سلوفان برای بسته بندی نمودن نان تست بسیار مناسب است. از دو لایه سلوفان که از یک طرف نیترو سلولز(NC) و طرف دیگر آن توسط موم و PVDC پوشانده شده باشد، برای بسته بندی نانهای تست بهره می گیرند.
برای بسته بندی نان سوخاری از مواد اولیه غیر قابل نفوذ به نور و گازهای افزودنی بهره میگیرند.
اغلب برای بسته بندی نان سوخاری از فیلم LDPE یا PVDC ترکیب شده با کاغذ یا پلیمرهای چند لایه ای با سلوفان یا فیلم PP که غیر قابل نفوذ به بخار آب است،استفاده میکنند.
ضمنا پوششهای ترکیب شده فویل آلومینیوم با LDPE و PVC نیز مورد استفاده قرار میگیرد.




لفاف های آلومینیومی
ويژگيهاي لفاف هاي آماده شده با لايه آلومينيوم بايستي مطابق با استاندارد ملي ايران 3115 :سال 1374 «ويژگيهاي لفافهاي آماده شده با لايه آلومينيوم براي بسته بندي مواد خوراكي» باشد.
- لايه آلومينيوم مصرفي بايد داراي كيفيت يكنواخت در كليه سطوح باشد.
- عاري از پوسته‏هاي كنده شده،سوراخ قابل رويت،مواد خارجي و ساير معايبي كه احتمالا باعث صدمه و عيب در محتوي گردد باشد.
- فويل‏هاي آلومينيومي بمنظور تامين انسداد مناسب در بسته بنديهاي مواد خوراكي ممكن است با لايه‏هاي آستري مخصوص بر اساس نوع مصرف پوشانيده شوند .
- لايه‏هاي آستري مصرف شده بايد داراي ويژگيهائي بشرح زير باشند:

1- مواد مصرفي در ساخت لايه‏ها بايد با ماده غذائي هيچگونه فعل و انفعال شيميائي ايجاد نكند و از نوع مجاز براي مصرف بسته بندي مواد غذائي باشد .
2- در طعم اصلي محتوي در طول زمان نگهداري تاثير ننمايد .
- پارافين مصرفي بعنوان آستري در لايه‏ها بايد خالص و قابل مصرف براي بسته بندي مواد خوراكي باشد.

انواع آستريها عبارتند از : آستري كاغذي - لاك - واكس - انواع پلاستيكها بصورت پلي مروكوپلي مر - مشتقات سلولزي (سلوفان - استات سلولز )
مزایای آلومینیوم
¡ نفوذ ناپذيرتر بودن به اكسيژن ، رطوبت، نور، ميكروارگانيسم
¡ جلوگيري از كاهش عطرمواد معطر
¡ خنثي بودن خود از نظر مزه و بو و غير سمي بودن
¡ فرم پذيري ،رنگ پذيري و چاپ پذيري مطلوب
¡ خورندگي كمترو بازيافت آسان
¡ طول عمر 2 برابر و سبک بودن

معایب آلومینیم
¡ استحكام كمتر
¡ قيمت بيشتر
¡ حساسيت به حرارت بالاي دوخت (روش لحيم كاري)
¡ احتمال بالاي پاره شدن هنگام فرم دادن فويل


شکل جدیدی از بسته بندی نان وجود دارد که بدین صورت است:
این بسته بندی دو تکه می باشد.بخش فوقانی آن شفاف است و امکان بازرسی نان را ممکن می سازد.
بخش تحتانی آن کدر رنگ و یا مات است.این بخش کدر رنگ ترجیحا کاغذ با رنگ های تیره است. بخش شفاف معمولا سلوفان یا گلاسین می باشد.گلاسین کاغذ تهیه شده از فیبر ژلاتینی است و درجه شفافیت آن تنها اندکی از سلوفان کمتر است.گلاسین دارای این قابلیت می باشد که نام و لیبل و سایر نشانه گذاری ها روی آن چاپ شود.

افزايش قابليت ماندگاري نان در بسته بندي هاي جديد

روش پاستوريزاسيون نان بسته بندي شده عمر مفيد نان را تا 6 ماه افزايش مي دهد ، كه با ارائه اين روش به نانواييهاي كانادايي فرصتهاي توزيع كالا گسترش پيدا كرده است.
اساساً روش پاستوريزاسيون نان بسته بندي شده زمان ماندگاري نان در دماي محيط را به بيش از 6 ماه افزايش داده است اين به آن معناست كه كيفيت مي تواند بازار را فراتر از اقتصاد ببرد.
در اين روش نان پخته شده، خنك شده، برش داده شده و سپس در كيسه هاي پلي پروپيلن بسته بندي مي شود.پس از اينكه نان بسته بندي شد و دو سر كيسه آن دوخت زده شد (دوخت مضاعف)، محصول در آون پاستوريزاسيون كه رويc75ْ تنظيم شده است قرار مي گيرد و در آون به آهستگي شروع به گرم شدن مي نمايد.محصول مورد نظر 30 دقيقه در اين دما مي ماند سپس آون خاموش شده و نان درون آون به مدت 6 تا 8 ساعت باقي مي ماند كه موجب از بين رفتن اسپورهاي كپكي (كه مي تواند سبب كپك زدن نان شود) مي گردد.
با استفاده از اين روش مي توان به ماندگاري 40 تا 60 روز براي نانهاي بسته بندي شده دست يافت ولي باز هم در تعدادي از نانهاي بسته بندي شده رشد كپكها مشاهده مي شود كه يكي از دلايل آن استفاده از روش دوخت مضاعف مي باشد كه اجازه ورود اكسيژن به داخل بسته را مي دهد. بسته بندي توسط اتوهاي حرارتي مي تواند ايمن تر باشد ، اما احتمال بسيار زيادي وجود دارد كه بسته هاي پلي پروپيلن در حين بسته بندي بوسيله حرارت آسيب ببينند يا پاره شوند.البته در روش بسته بندي دوخت مضاعف حتي زمانيكه هيچگونه مشكلي در ارتباط با عبور اكسيژن از خلال محل دربندي كيسه وجود نداشته باشد كيسه هاي پلي پروپيلن قادر به نگهداري نان بيش از 60 روز نمي باشند.
براي حل اين مشكل نوعي كيسه بسته بندي قابل انعطاف در كره توليد مي شود كه در امريكاي شمالي مورد استفاده قرار مي گيرد. اين كيسه ها از لايه هاي پلي استر 100 ميكروني (mil-4)، پلي اتيلن با چگالي پايين و پلي اتيلن خطي با چگالي پايين تهيه شده است.

بر خلاف كيسه هاي نان (pp) كه معمولاً بوسيله دوخت مضاعف بسته مي شوند، اين كيسه ها مي توانند بوسيله دوخت حرارتي بسته شوند كه روش بهتري براي نگهداري اكسيژن درون بسته مي باشد. همچنين لايه پلي استري در كيسه آماده شده سد رطوبتي بهتري را ارائه مي كند و به راحتي كيسه هاي پلي پروپيلني نيز پاره نمي شود.
از ويژگيهاي منحصر بفرد اين كيسه ها گوشه ها و طرف هايي است كه به راحتي بوسيله حرارت بسته و محكم شده است كه باعث بوجود آمدن كيسه هاي مستطيل شكل منظمي مي شود.
پس از چاپ كردن روي بسته ها همچنين دو طرف حساس به فشار كيسه ها به مشتري اجازه مي دهد بسته را دوباره ببندد.
در اين نوع بسته بندي هيچگونه نشتي نسبت به بسته بندي هاي قبلي وجود ندارد.